Zeg niet Belgische, maar Vlaamse zee!

Op doorbraak.be pleit Kamerlid Sander Loones ervoor om de Noordzee onder uniforme Vlaamse bevoegdheid te brengen. Het huidige labyrint zorgt voor inefficiëntie.

Een zeehond die op een boei ligt, wordt beschermd door een federale wet. Ligt hij op het strand, dan is Vlaanderen bevoegd. Dergelijke absurditeiten zijn schering en inslag, volgens Sander Loones (N-VA). Hij pleit ervoor de bevoegdheden uniform naar het Vlaamse niveau over te hevelen.

Vandaag is de kust tot aan de laagwaterlijn een Vlaamse bevoegdheid, maar de zee is voorlopig nog federaal Belgisch. Die bevoegdheidsverdeling creëert een onwerkbaar labyrint dat een efficiënt kust- en maritiem beleid in de weg staat. Laat ons orde op zaken stellen door de Belgische zee om te vormen tot de Vlaamse zee. Laten we alle bevoegdheden over onze Noordzee toewijzen aan de Vlaamse overheid. Resultaat? Een enorme bestuurlijke vereenvoudiging.

Een vis verzuipt in de Belgische complexiteit

Vandaag zitten de zee- en kustbevoegdheden versnipperd over verschillende bestuursniveaus. Ik neem u even mee door het Belgisch labyrint. Een vis die in de Noordzee zwemt, valt onder de federale verantwoordelijkheid. Eens hij wordt opgevist en aan land wordt gebracht, is het Vlaamse materie. Tot u ze opeet, want dan komt de federale wetgeving voedselveiligheid in het vizier.

Zeehonden die in zee rusten op een boei worden beschermd door de federale wet ter bescherming van het mariene milieu. Liggen ze te zonnen op het strand, dan geldt het Vlaams Soortenbesluit. Windmolens die op land staan, zijn een bevoegdheid van het Vlaams Gewest. Wanneer ze wind vangen op de Noordzee, zijn het Belgische windmolens. Maar om de opgewekte elektriciteit aan land te brengen, heb je dan weer Vlaamse bevoegdheden nodig om hoogspanning te voorzien.

Vlaanderen mag baggerwerken in zee uitvoeren om de vaargeulen te vrijwaren, maar het Vlaams Gewest heeft wel geen exploratie- en exploitatierechten. Het zand dat wordt bovengehaald uit zee is een ‘federale natuurlijke rijkdom’. En Vlaanderen kan begraafplaatsen regelen, maar niet op zee. Het verstrooien van as op zee is nog steeds een federale bevoegdheid.

Een scheepswrak dat onder water ligt in de IJzermonding is Vlaams cultureel erfgoed. Maar wanneer datzelfde wrak door de stroming tot net buiten de monding in zee terechtkomt, wordt het federaal cultureel erfgoed. Nochtans heeft de federale overheid geen expertise om die taak op te nemen, waardoor federale erfgoedwrakken in de praktijk in bewaring worden gegeven aan… Vlaamse musea.

Het ene absurdisme is nog lachwekkender dan het ander, en er zijn nog veel andere voorbeelden. Goed bestuur wordt erdoor onmogelijk gemaakt. De Noordzee is één van onze belangrijkste natuurlijke én economische rijkdommen. De nonsensikale bevoegdheidsverdeling maakt dat we er niet het beste kunnen uithalen.

Vlaamse belangen in het gedrang

Dat er grote belangen op het stel staan, bewijst de Franse windmolendrang. Voor de kust van Duinkerke, net over de grens, wil Frankrijk een reusachtig windmolenpark bouwen in zee. Met windmolens tot 300 meter hoog, de grootste ter wereld.

Heel wat verzet daartegen horen we bij onze kustgemeenten, vissers, milieuverenigingen, … Het is vandaag de bevoegdheid van federaal minister van de Noordzee Vincent Van Quickenborne (Open Vld) om dit verzet te coördineren, maar we weten dat zijn Vivaldi-regering haar relatie met president Macron niet in het gevaar wil brengen. Het eerste buitenlands bezoek van premier De Croo? Dat was naar Parijs. Zal de Belgische diplomatie straf genoeg opkomen voor de Vlaamse bezorgdheden? Of lopen ze aan ’t handje van Macron?

Tegelijk is het echter wel Vlaanderen dat mag opdraaien voor zowat alle schade van zo’n Frans windmolenpark. Schade voor ons toerisme, onze vissers, jachthavens en pleziervaart. Allemaal Vlaamse bevoegdheden. Het natuurgebied ‘Vlaamse banken’ ligt vlakbij de geplande bouwzone en loopt gevaar. Je hebt vaarroutes die doorbroken worden. Toch kan Vlaanderen niet rechtstreeks formeel spreken met Parijs. Dat moet vandaag via de Belgische regering.

De oplossing ligt voor de hand: concentreer alle bevoegdheden over de Noordzee logischerwijze bij de Vlaamse overheid. Daar huist de meeste expertise en dan kunnen we voluit zelf waken over onze eigen belangen. Tijd voor een andere wind.

De Vlaamse Noordzee

De grondwet is deze legislatuur gesloten. Vivaldi vertegenwoordigd geen 100 van de 150 zitjes in de Kamer van Volksvertegenwoordigers en heeft geen Vlaamse meerderheid. Bijzondere wetten wijzigen, wordt bijgevolg een onmogelijke opdracht.

Maar betekent dit dat er vandaag helemaal niets kan gebeuren? Voor wie creatief is, zijn er in dit land altijd pistes. Zelfs zonder bijzondere meerderheid kunnen federale bevoegdheden op het terrein anders worden uitgeoefend in Vlaanderen, dan wel in Wallonië of Brussel. Dit wordt de techniek van de ‘asymmetrische bevoegdheden’ genoemd. Daarbij worden federale bevoegdheden niet formeel gesplitst, maar worden ze toch anders ingevuld op het terrein in Vlaanderen en in Wallonië.

We kunnen ook nu dus wel degelijk communautair schakelen, maar zullen dan wel frisse juridische pistes moeten verkennen. Ik lanceer een nieuwe piste en bereidde alvast een wetsvoorstel voor om de Noordzee Vlaams te maken. Interessant is dat dit voorstel mogelijk zelfs met een gewone meerderheid kan worden gestemd. Een delegatie van de federale Noordzee-bevoegdheden aan Vlaanderen kan daarbij een eerste stap zijn naar een latere definitieve splitsing. Zal deze aanpak standhouden? Ik deed het nodige om hierover alvast het advies van de Raad van State in te laten winnen. Stilstaan in geen optie, juridische creativiteit een noodzaak.

Iedereen welkom aan de Vlaamse kust

Ook deze zomer verwelkomen we alvast iedereen aan de Vlaamse kust en zee. Gastvrijheid zit in onze genen, natuurlijk is eenieder welkom. Graag willen we hen authentiek en ten volle laten genieten. De Noordzee Vlaams maken helpt om een nog beter beleid te kunnen aanbieden en het beste te halen uit de vele mogelijkheden die de Noordzee ons biedt. Een complexe bevoegdheidsverdeling waarin alles en iedereen verzuipt, daar is toch niemand bij gebaat?

Er volgt met andere woorden geen juridische, maar een operantionele splitsing. Zo blijft er bijvoorbeeld één federale minister van Werk, maar wordt het arbeidsmarktbeleid anders gevoerd in de verschillende deelstaten. Niks nieuws onder de zon trouwens. In het verleden werd die aanpak ook al gebruikt. Met succes, want daarna zijn die bevoegdheden ook juridisch, formeel gesplitst.