Overtuigend nee in Nederlands Oekraïnereferendum is schot voor de boeg van Europa

De Nederlanders hebben zich in een referendum uitgesproken over het Europese associatieverdrag met Oekraïne. Zoals verwacht heeft het nee-kamp het gehaald, met een grote meerderheid van 61,1 procent en een overtuigende opkomst van 32,2 procent. “Ik zie in de Nederlandse stem een zoveelste signaal dat Europa beter kan en moet”, zegt Kamerlid Peter Luykx. Europarlementslid Sander Loones treedt hem daarin bij en preciseert: “De traditionele eurofiele politiek heeft haar failliet bewezen. Nu hebben we nood aan eurorealisme, niet aan wereldvreemde dromerij zonder maatschappelijk draagvlak.”

Formeel was dit een referendum over het Oekraïense vraagstuk. In de feiten was dit echter een stemming over het falende Europese beleid en met name het falende buitenland- en veiligheidsbeleid. GeenPeil, het eurosceptische forum dat de benodigde handtekeningen verzamelde om een referendum in te richten, wilde niet het associatieverdrag als dusdanig in vraag stellen, wel de democratische toerekenbaarheid van de EU aankaarten.

Doos van Pandora

Door het EU-Oekraïne Associatieverdrag aan te vallen, opende Nederland misschien wel de doos van Pandora. "Het referendum werd helaas niet enkel een forum voor eurocritici, het opende ook de deur voor de pro-Russische stem die de toenadering tussen Oekraïne en Europa wenst te ondermijnen", meent Luykx. Het referendum mag dan wel niet-bindend zijn, de uitkomst wordt met belangstelling gevolgd in verschillende Europese hoofdsteden. Niet het minst omdat dit een impact kan hebben op het beleid ten aanzien van Rusland en de Nederlandse positie in het Europese spectrum.

Alarmbellen

“De Nederlandse regering neemt vandaag het wisselende voorzitterschap van de EU waar. Deze anti-Europese stem kon voor hen op geen slechter moment komen”, beseft Luykx. “Maar nu moeten ze ook ermee aan de slag. De electorale overwinning van het Front National in Frankrijk, de Brexit-discussie in Groot-Brittannië, de verwerping van het EU-justitiebeleid in Denemarken, de anti-Europese frontvorming in Oost-Europa en nu het Nederlandse referendum: stuk voor stuk zijn het alarmbellen die de Europese leiders niet links mogen laten liggen, willen ze het groeiende ongenoegen over Europa niet verder aanwakkeren.”

“We mogen deze uitslag zeker niet wegrelativeren”, waarschuwt Loones. “Met 32 procent was de opkomst meer dan overtuigend.” Hij ziet in de overwinning van het nee-kamp vooral ook een stem tegen de ongecontroleerde vluchtelingenstroom en het falende Europese veiligheidsbeleid. "Wie denkt dat met het afsluiten van een asielakkoord met Turkije en het delen van luchtvaartpassagiersgegevens alle problemen zijn opgelost, die dwaalt. We staan nog maar aan het begin van de vele broodnodige hervormingen.”