Er is een reden waarom deze regering het anders doet, professor Vandenbroucke

Geachte professor,

Erg boeiend, de inaugurale rede die u vorige week bracht als hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Boeiend ook waren uw weekendinterviews. Ik heb het wel voor uw gedegen blik en voor uw professionele duidelijkheid. Zoals wanneer u de verdediging opneemt voor een pushbackbeleid op de Middellandse Zee. Door N-VA al vele maanden bepleit, door velen nog steeds verketterd. Nochtans levensnoodzakelijk - helaas letterlijk - wanneer we gezinnen met kindjes uit die gammele bootjes willen houden.

Verantwoordelijkheid boven solidariteit

In uw inaugurale rede breekt u een lans voor een Europese Sociale Unie, waarin lidstaten meer soevereiniteit en risico's delen. Dat is nodig omdat onze nationale economieën zich steeds moeilijker stabiliseren wanneer ze onder druk van de financiële markten worden verstoord. Door te kiezen voor een Europese herverzekering en de stabilisatoren te centraliseren - net zoals in de USA - zou Europa de lidstaten terug meer ruimte kunnen bieden voor bescherming en herverdeling. Een Europese vaccinatie om het immuunsysteem van de landen te versterken, dus. Klinkt goed, maar is het dat ook? 

Wanneer ik een verzekering wil afsluiten, controleert mijn makelaar eerst de risico's. Een standaard verzekeringspraktijk, op basis waarvan mijn premie vervolgens wordt bepaald. Van een Europese herverzekering zou hetzelfde mogen worden verwacht. Alleen zou die vandaag geen omnium bieden voor een accident waiting to (possibly) happen, maar voor een accident happening now. U stelt geen herverzekering van een mogelijk risico voor, maar van een auto-ongeluk dat reeds plaats vond. 

Is het zo onredelijk te verwachten dat Griekenland en Italië hun problemen eerst aanpakken en hun torenhoge werkloosheid terugdringen? Is het zo verkeerd te eisen dat Frankrijk zijn begroting eindelijk op orde zet? Kunnen we de problemen niet beter geconcentreerd bestrijden, dan ze - herverzekerend - uit te spreiden over de ganse EU? 

U plaatst solidariteit tussen lidstaten bóven verantwoordelijkheid van lidstaten. Ogenschijnlijk blind voor het moreel risico dat zo in het systeem wordt gepompt. Want waarom nog nationaal pijnlijk hervormen, als de factuur Europees kan worden doorgeschoven? Geef mij maar een beleid dat eerst de problemen vermindert, door schulden af te bouwen en structureel te hervormen. Lidstaten moedigen we aan door het no-bailoutprincipe uit het Verdrag van Maastricht in ere te herstellen, waarbij we duidelijke budgettaire afspraken maken die eindelijk moeten worden nageleefd. En de private risicodeling kunnen we versterken door de Europese kapitaalmarkten te integreren. 

Samengevat, een pleidooi om de Europese Monetaire Unie beter te laten functioneren, vooraleer u de socialiserende hangmat invoert.

Eurorealisme

We staan op enkele weken voor een mogelijke Brexit. Voor het eerst in haar geschiedenis kan de EU kleiner worden. De sterkste pleitbezorgers voor het vrije marktdenken, tegen wereldvreemd protectionisme zouden van de Europese tafel verdwijnen. Een absolute ramp. Tenzij misschien voor wie droomt dat Merkels eurofederalisme en Hollandes economisch interventionisme een meer gedragen unie zouden opleveren die sterker weegt op het wereldtoneel. 

Uit uw interviews blijkt dat u de Britten nog enkel in de EU wil gedogen. Een plekje aan de zijlijn, ergens in de marge. Want "zonder de Britten kunnen we sneller vooruit". De klassieke reactie op te weinig realiseren is echter te veel beloven. Resultaat is dat we stil blijven staan. Misschien is net dat de reden waarom u er als minister niet in bent geslaagd uw hemelstormende plannen inzake arbeidsmarkt en pensioenen effectief te realiseren. Uw politieke en sociale partners hebben die alomvattende plannen vakkundig getorpedeerd. En zo ligt in België zowel de arbeidsdeelname bij 55-plussers als het gemiddelde pensioen in de private sector bij de laagste van Europa. 

Een pijnlijke politieke erfenis. Net daarom pakt deze regering het anders aan. Hebben wij de moed te doen wat u niet kon. Stap voor stap hervormen we de arbeidsmarkt, de pensioenen en de fiscaliteit. Geïnspireerd door uw academische rapporten. Met respect voor het sociale overleg, het middenveld en andere belanghebbenden, maar zonder alle afzwakkingen, uitzonderingen of derdebetalersregelingen die ze voorstellen klakkeloos te aanvaarden. Zodat we die broodnodige hervormingen effectief realiseren. 

Geachte professor, ook zo moeten we de EU hervormen. Eurorealistisch. Stap voor stap. Door "de problemen aan te pakken, niet door grote plannen te maken", dixit Europees Commissaris en socialist Timmermans. Geleid door "gezond verstand en niet door een Europees utopia zonder natiestaten", zoals ook EU-Raadsvoorzitter Tusk het recent bepleitte. Laat ons daarbij samen kiezen voor verantwoordelijkheid. Voor een beleid dat wél aansluit op de realiteit en dat de morele risico's wél naar waarde schat. 

Of richt ik de volgende brief beter niet aan de professor, maar aan de minister van staat? Na het lezen van uw maatschappelijke bijdrages lijkt het mij opnieuw iets duidelijker van welke staat precies. Zou het een Europese kunnen zijn? 

Met vriendelijke groet, 

Sander Loones